Afbeelding Anna en Joachim

ca 1525. Houtsculptuur door Benedikt Dreyer, Lendersdorfer Schnitzaltar. Duitsland, Lendersdorf, St.Michaëlkerk.
Ontmoeting Joachim en Anna bij de Gouden Poort.

Feest 26 juli (daags na de apostel, Jakobus de Meerdere: met haar man Joachim) [& 16 augustus (alleen Joachim: tot 1969) & 9 september (daags na Maria Geboorte: met haar man Joachim) & 9 december (Maria Onbevlekte Ontvangenis: oosterse kerk); 20 maart (alleen Joachim tot 1969) & 25 (oosterse kerk & )]

Algemene gegevens

Volgens de legende was zij de moeder van Jezus’ moeder, Maria. Zij was gehuwd met Joachim. Het waren vrome Joden, die hun leven lieten leiden door de liefde tot God. Met alle grote feesten begaf Joachim zich naar de tempel om daar een offer aan God op te dragen. Verdrietig was alleen dat ze geen kinderen hadden. Herhaaldelijk hadden ze God erom gesmeekt, en ze beloofden erbij dat ze het kind aan God zouden toewijden, zodat Hij erover kon beschikken, maar zonder resultaat. Intussen waren ze al oud geworden.

Bij gelegenheid van het feest van de tempelwijding trok Joachim met een paar familieleden naar de tempel om een offer op te dragen. Anna bleef thuis. Maar toen de hogepriester hem tussen de andere joden in zag staan, sprak hij smalend: “Hoe durf jij, Joachim, tussen al die anderen te gaan staan? God heeft je immers gestraft door je geen kinderen te geven. En dacht je dan dat Hij je offer zou aannemen? Zorg eerst maar dat die schande van jou uit ons midden wordt weggenomen, dan mag je terugkomen om weer te offeren.

Beschaamd maakte Joachim dat hij wegkwam. Hij durfde ook niet meer naar huis, bang dat hij daar met de vinger zou worden nagewezen. Hij verborg zich tussen de herders van Bethlehem. Daar verscheen hem een engel die hem aankondigde dat hij een kind zou krijgen: een meisje dat hij Maria moest noemen. En geef haar aan God, zoals je beloofd hebt. Ga naar Jerusalem; daar zul je je vrouw Anna tegenkomen. Ze maakt zich erg bezorgd om je. Je zult haar treffen bij de Gouden Poort.

Zo ging de engel ook naar Anna. Haar verkondigde hij dezelfde vreugdevolle boodschap. Ook zij begaf zich op weg. Bij de Gouden Poort werd het een aandoenlijk weerzien. Die ontmoeting geldt als het moment, waarop Anna van Maria in verwachting raakte.

Dit alles berust op legende. Geschiedkundig gesproken is er over haar niets bekend. In de bijbel komen nog wel Jezus’ opa’s voor in de geslachtslijsten, maar over Jezus’ oma’s horen we zelfs daar helemaal niets.

Verering & Cultuur

Vooral in de middeleeuwen was Anna bijzonder populair. Dat moge blijken uit de vele bedevaartplaatsen, verspreid over Europa en vandaar uit over de rest van de wereld; alsmede uit de talrijke kerken, kapellen en andere instituten, die haar als patrones hebben.
Vele middeleeuwse steden hebben wel een (Sint-)Annastraat.

Nederland
Zij is patrones van Sint-Anna, Sint-Annaland (Tholen) en Sint-Annaparochie (Het Bildt, Friesland).

Er zijn nog Sint-Annakerken of -kapellen in Amstelveen, Amsterdam, Augsbuurt, Bergharen, Best (kapel), Boxtel (kapel), Breda (ook een kapel), Gersloot, Hantumhuizen (?), Heerlen, Helmond, Herpen-Koolwijk (bedevaartkapel), ‘s Hertogenbosch, Maastricht, Molenschot (bedevaartkerk: hier bidden meisjes die op bedevaart komen: ‘Sinte-Anneke, geef me een manneke’), Nijmegen (tezamen met St.-Antonius), Oudenbosch (kapel), Rosmalen, Rotterdam (kapel tezamen met Joachim), Sint-Annaparochie, Spaubeek (kapel), Tilburg, Yerseke.

In Nijmegen is er een verzorgingshuis Joachim en Anna; in Rotterdam Simeon en Anna; ook Delft en Zundert hebben een verzorgingshuis St-Anna.

België
Beroemde Anna-bedevaartplaatsen zijn Bambrugge (Oost-Vlaanderen), Bottelare (Oost-Vlaanderen), Brussegem (Brabant), Limburg (provincie Luik), Luythagen (bij Antwerpen), Oudergem (bij Brussel, met het klooster Sint-Annadal).

Daarnaast is er o.a. een Sint-Annakerk op de Koekelberg te Brussel.

Duitsland
St Anna is patrones van Braunschweig, Burrweiler (beroemd bedevaartsoord in het bisdom Spiers), Düren (Eifel: beroemd bedevaartsoord waar sinds de middeleeuwen haar schedel wordt vereerd), Hannover, Hildesheim, Sulzbach (beroemd bedevaartsoord in het bisdom Regensburg), Unterkreuzberg (beroemd bedevaartsoord in het bisdom Passau).

Sint-Annakerken zijn er ook nog o.a. in Limburg a/d Lahn en München-St.-Anna-Vorsta.

Lübeck heeft een St-Annamuseum en -straat.

Engeland
Zij is patrones van Bury-St-Edmonds, Buxton (Derbyshire), Canterbury, Croughton (Northants.), Durham, King’s-Lynn (Norf.), Reading (Berks.), St.-Ann’s (Dumf.), St.-Ann’s-Chapel (Cornwall), St.-Ann’s-Head (Pemb.), St.-Anne (Alderney), St.-Anne’s (Lancs.), Worcester (Hereford& Worcester).

Frankrijk
Beroemd is haar bedevaartsoord te Ste-Anne-d’Auray (Morbihan, Bretagne. In oude tijden heette het daar Keranna (= ‘Annadorp’). Volgens een plaatselijke overlevering had er heel vroeger – misschien wel in de 7e of 8e eeuw – een Annakapelletje gestaan. Dat verklaarde ook de mooi bewerkte oude stenen die soms uit de grond naar boven kwamen en die links en rechts gretig gebruikt werden voor de versteviging van huizen en schuren. In het vroege voorjaar van 1625 ontving een boer, Yvon Nicolazic, verschijningen van Sint Anna. Haar verering moest nieuw leven worden ingeblazen. Op haar aanwijzingen groef hij in de nacht van 7 op 8 maart van datzelfde jaar een ouden houten beeld op. Hij plaatste het op de plek waar het te voorschijn was gekomen, en onmiddellijk stroomden de pelgrims toe. De huidige basiliek stamt uit de jaren 1868-1872. Elk jaar worden er op en rond Sint Anna’s feestdag, 26 juli, pardons (boetprocessies) gehouden. In 1995 trok het bedevaartsoord tachtigduizend pelgrims. In 1996 vereerde paus Johannes Paulus II († 2005) het met een bezoek.

Meer naar het westen ligt Sainte-Anne-le-Palud (Sint Anna in het Moeras). Volgens een plaatselijk informatiebord gaat de verering van Sint Anna terug op een Keltische godin, Ana: moeder van de Ierse en Bretonse goden, godin van de dood, de vruchtbaarheid en wedergeboorte. In de Keltische mythologie komen we de naam Ana niet tegen, wel Anu of Danu of Don. Het zou Sint-Guénolé († 532; feest 3 maart) geweest zijn die dit gebruik heeft gekerstend en heeft omgebogen naar Sint Anna…

Anna is ook patrones van Apt (Vaucluse: beroemd bedevaartsoord, waar relieken van haar worden vereerd), Bullion (Seine-et-Oise: beroemd bedevaartsoord), Chasnay (Nièvres: beroemd bedevaartsoord), Fontaine-Simon (Eure-et-Loire: beroemd bedevaartsoord), Nantes (beroemd bedevaartsoord),.

Er is o.a. nog een St-Annakerk of – kapel in Clairvaux (Aube: kapel).

Ierland
Zij is patrones van St-Ann’s-Hill (Cork).

Italië
Zij is patrones van Florence, Napels.

Oostenrijk
Zij is patrones van Annaberg (beroemd bedevaartsoord), Innsbruck.

Polen
Zij is patrones van Annaberg (bekend bedevaartsoord in het bisdom Wrocláw), Rosenberg (bekend bedevaartsoord in het bisdom Wrocláw).

Spanje
Zij is patrones van Las-Palmas (beroemd bedevaartsoord), Madrid.

Zwitserland
Schwendelberg (kanton Luzern: bekend bedevaartsoord).

Patronaten
Zij is beschermheilige van echtelieden, aanstaande moeders, zwangere vrouwen en vrouwen die moeilijk zwanger raken, bakers, voedsters, huismoeders (moeders en huisvrouwen) en weduwen;
van onderwijzeressen (omdat zij haar dochter Maria bidden en lezen leerde);
van huishoudelijke beroepen als wevers, borduursters, kantwerkmakers, kantwerksters, kleermakers, kousenmakers en naaisters;
van dienstvaardige beroepen als huishoudsters, huishoudelijk personeel, dienstpersoneel, slippendragers van kardinalen, stalknechten, arbeidsters, thuisarbeidsters; en vandaar ook van arme standen;
van beroepen die verwant zijn aan de huishoudelijke: hooiers, bezembinders, touwslagers;
van kunstvaardige beroepen als timmerlieden, houtbewerkers, houtdraaiers, kastenmakers, schrijnwerkers en kunstschrijnwerkers; van goudsmeden;
van molenaars, mijnwerkers en marskramers;
van scheepslui, schippers en zeelieden (heeft waarschijnlijk te maken met de Bretonners);
en tenslotte van de brandweer.